سایه سنگین بی مهری بر بازار تاریخی اراک

ایرنا-سمیه بصیرت - مژگان حیدری: هر روز شکسته تر و فرسوده تر می شود، سایه سنگین بی مهری ها و کم توجه ای ها، نیشتری است که هر روز جراحتی جدید بر پیکرش می زند اما صبورانه با خاطراتی به وسعت دو قرن هنوز برپاست و حرفهای زیادی برای گفتن دارد.

مجموعه تاریخی بازار اراک نمونه ای ارزشمند از شهرسازی هنر معماری اوایل قرن 13 است که بنای اولیه آن را سپهدار اعظم، حاکم اراک گذاشت و در سال ‎ 1228ه. ق توسط یوسف خان گرجی والی منطقه تکمیل شد.

این بنا با 14 هکتار مساحت به عنوان آخرین نمونه معماری ایرانی - اسلامی با استفاده از آجر، گچ، آهک و خاک رس ساخته شده و هنر معماری آن زمان را به نمایش گذاشته است.

این مجموعه تاریخی ارزشمند بصورت دو راسته عمود برهم ساخته شده و طول آن در جهت شمال به جنوب ‎ 720متر و در جهت غرب به شرق حدود ‎ 200متر است.

بازار اراک یکی از نمونه های شهرسازی و معماری تاریخ ایران در زمان فتحعلی شاه قاجار است که از بدو تاسیس به عنوان کانون محوری خدمات اقتصادی، نبض ارتباطات اجتماعی و قطب تجاری فرش ایران با برند ساروق در قلب کشور مطرح بوده و امروز نیز جایگاه و کار ویژه های خود را در شریان اقتصادی و فرهنگی اراک حفظ کرده است.

این مجموعه در سال 1355 با شماره ثبت 1285 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید و ایجاد شهرداری بافت تاریخی اراک با این امید شکل گرفت که مجموعه بازار و بافت قدیمی اطراف آن به عنوان شاکله اصلی هسته مرکزی شهرسلطان آباد (اراک) حفظ و ضمن احیای داشته های فرهنگی و معماری این حوزه ، برنامه های گردشگری و تولید ثروت نیز مهیا شود.

این بازار در قلب شهر اراک واقع شده و در چند دهه اخیر به دلیل توسعه فضای کسب بدون مجوز و استفاده از مصالح ناهمخوان و عبور مرور برخی وسائط نقلیه آسیبهای قابل توجهی دیده است .

درگذرها و سراهای بازار اراک بیش از 500 مغازه و تیمچه وجود دارد، این حجره ها روزگاری نماد تولید و تلاش بود، تنوع شغلی در این بازار و کارگاه های هنری و صنعتی آن ، تصویری تمام عیار از ذوق و استعدادهای مردم را به نمایش می گذاشت اما این روزها این تناسب وجود ندارد و مشاغل مدرن بدون هماهنگی بافضای کالبدی و روح فرهنگی این مجموعه رواج یافته است.

نظارتهای کمرنگ در سالهای اخیر موجب شده در برخی قسمتهای این بازار کج سلیقگی هایی در کاربرد مصالح آهنی و سیمانی مشاهده شود که بشدت برای سلامت این مجموعه زیانبار است.

مرمت سرای آقایی بازار تاریخی اراک تا فصل زمستان پایان می یابد

مهر: شهردار بافت تاریخی اراک گفت: مرمت و بازسازی قسمت روبازسرای آقایی که از 20 روز گذشته آغاز شده است تا آغاز فصل زمستان به پایان می رسد.

حسین منصوری زاده در گفتگو با خبرنگار مهر افزود: محوطه سازی و کف سازی سرای آقایی از چند ماهه قبل در دستور کار شهرداری قرار داشت اما به دلیل برخی اشکالات در اجرای طرح، مرمت این سرا با تاخیر شروع شد.

وی از کف سازی سراهای دیگر بازار خبر داد و گفت: کف سازی سراهای کاشانی، گلشن و فلسطین نیز در دستور کارشهرداری بافت تاریخی  قرار دارد و بزودی این سراها نیز با اعتبار450 میلیون تومان مرمت می شوند.

منصوری زاده ضمن درخواست از کسبه بازار اراک برای مشارکت در طرح کف سازی سراهای بازار اظهارداشت: در صورت مشارکت بازاریان، تعداد بیشتری از سراها کف سازی و محوطه سازی می شود.

درخواست از کسبه برای مرمت سراهای بازار

شهردار بافت تاریخی اراک با بیان اینکه مرمت سقف بازار بر عهده میراث فرهنگی استان است گفت: تنها کف سازی از سوی شهرداری بافت تاریخی انجام می شود.

وی ادامه داد: مرمت بازار اراک و رفع آلودگی های بصری در بازار سرپوشیده اراک به رونق و جذب گردشگری کمک می کند و در ضمن برای خرید مردم نیز ایجاد انگیزه می کند.

مجموعه تاریخی بازار اراک نمونه ارزشمندی از شهرسازی اوایل قرن ۱۳ است که بنای اولیه آن را فردی به نام سپهدار اعظم حاکم اراک گذاشته است و تکمیل آن در سال 1228 هجری قمری به دست یوسف خان گرجی بنا نهاده شد.

این بنای با ارزش تاریخی که برای ساخت ان از آجر،گچ، اهک و خاک رس کمک گرفته شده است؛ تلفیقی از معماری مدرن و سنتی ایران را در چهار جهت  و در 14 هکتار به نمایش گذاشته است و دارای هشت گذر است.

بازار اراک در ۱۰ آبان ۱۳۵۵ با شمارهٔ ثبت ۱۲۸۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

آغاز مرمت و بازسازی سرای آقایی بازار اراک

سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی از آغاز عملیات مرمت و بازسازی سرای آقایی در بازار سرپوشیده اراک با همکاری شهرداری این شهر خبر داد.

[مرمت و بازسازی سرای آقایی دربازار اراک آغاز شد]

محسن رحمتی در گفت و گو با ایرنا افزود: کف سازی و محوطه سازی قسمت روباز سرای آقایی از سوی شهرداری و با نظارت سازمان میراث فرهنگی آغاز شده است.

وی با اشاره به اغاز فصل سرما ادامه داد: این مرمت و بازسازی تا زمانی که دمای هوای اراک به زیر پنج درجه نرسیده باشد ادامه دارد.

سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی مشارکت بازاریان اراک برای حفظ و نگهداری بازار تاریخی اراک را با معماری های منحصر به فرد آن نزدیک به صفر خواند و خاطرنشان کرد: نگاه بازاریان کمتر به معماری و بیشتر به سوداوری است.

وی اضافه کرد: برخی از این افراد ترجیح می دهند با تخریب این فضاها و معماری ها که پیشنیه یک فرهنگ را در دل خود جای داده است به سود آوری بیشتر برسند.

رحمتی توجه به تشکیل شورای بافت تاریخی را از مهمترین راههای جلوگیری از تخریبهای بازار اراک دانست و یاداور شد: این شورا سه سال قبل تشکیل شده و طی این مدت تنها یک جلسه برگزار کرده است.

وی با بیان اینکه شورای بافت تاریخی سیاست گذاری و اجرای برنامه ها را هدایت می کند ادامه داد: ریاست شورای بافت تاریخی را معاون عمرانی استاندار مرکزی و دبیری آن بر عهده رئیس میراث فرهنگی گذاشته شده است.

رحمتی ضمن ابراز امیدواری برای از سرگیری شورای بافت تاریخی اظهارکرد: هرچه بیشتر شورای بافت تاریخی تقویت شود کمتر شاهد دخل و تصرفهای غیرمجاز در بافت تاریخی و مجموعه بازار اراک خواهیم بود.

شورای بافت تاریخی فعال می شود/ ثبت جهانی بازار اراک در دستور کار اولیه شورا

مهر: سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی از فعالیت دوباره شورای بافت تاریخی اراک خبر داد.

محسن رحمتی در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: شورای بافت تاریخی اراک حدود سه سال پیش به منظور برنامه ریزی برای بافت تاریخی شهر و نظارت از سیاست گذاری تا اجرای برنامه ها تشکیل شد.

وی با بیان اینکه این شورا از زمان تشکیل تاکنون غیرفعال بوده و فقط یک جلسه تشکیل داده است، اظهار کرد: تشکیل و فعالیت دوباره این شورا در راستای دنبال کردن برنامه هایی چون مرمت و بازسازی و ثبت جهانی ملی آثار موثر خواهد بود.

رحمتی با اشاره به اینکه ریاست این شورا بر عهده معاون عمرانی استاندار است، گفت: دبیری این شورا با مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری
و انتخاب اعضا نیز بر عهده دبیر است و اعضای این شورا می توانند از شهرداری بافت تاریخی، سازمان نوسازی و زیباسازی شهرداری و اعضای شورای شهر باشند.

سرپرست میراث فرهنگی استان با اشاره به نگاه خوب مسئولان میراث فرهنگی در بخش کلان و سازمانی و همچنین دغدغه های مسئولین استانی و شهری در زمینه بافت تاریخی اظهار امیدواری کرد که اتفاق های خوبی در زمینه بافت تاریخی شهر اراک رخ دهد.

رحمتی ادامه داد: پس از آغاز بکار شورای بافت تاریخی اولین برنامه ریزی و پیگیری ها در جهت ثبت جهانی بازار سرپوشیده اراک خواهد بود.

وی گفت: اولین برنامه ای که در شورای بافت پیگیری خواهد شد ثبت جهانی بازار است که در دوره های قبل پیشنهاد داده شده ولی پیگیری نشده است.

رحمتی با بیان اینکه ثبت جهانی مسجد جامع ساوه نیز گام بعدی برنامه های این شورا خواهد بود، اضافه کرد: با ثبت جهانی آثار تاریخی، این آثار بخشی از میراث مردم جهان می شود و مورد حمایت های مادی و معنوی بیشتری قرار می گیرد.

وی با اشاره به اینکه رویکرد علمی و پژوهشی در دستور کار این اداره قرار گرفته است، اظهار کرد: نگاه علمی و پژوهشی در بخش میراث فرهنگی، توسعه گردشگری فرهنگی در تقویت میراث فرهنگی موثر هستند که برگزاری همایش های تخصصی، نشست هایی با مشارکت دانشگاه و محیط علمی از جمله این برنامه هاست.

نفسی دوباره برای بازار تاریخی اراک

سامان‌دهی و مرمت گذرهای بازار تاریخی اراک از سال گذشته در دستور کار سازمان نوسازی و به‌سازی شهرداری اراک قرار گرفته است.

محسن کمالی - مدیرعامل سازمان نوسازی و به‌سازی شهرداری اراک - در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) در استان مرکزی، از سامان‌دهی شش گذر منتهی به خیابان حصار در بازار تاریخی اراک خبر داد و اظهار کرد: این پروژه از سال گذشته با سامان‌دهی دو گذر آغاز شد و تا پایان امسال مرمت هر شش گذر به پایان می‌رسد.

او مرمت گذرها را شامل کف‌سازی و مرمت جداره‌ها دانست و گفت: پیروی از الگوهای معماری موجود در بازار در بازسازی و مرمت دیوارهای گذرها در دستور کار قرار گرفته و در کف‌سازی نیز از سنگ «کوبیک» استفاده شده است.

کمالی با اشاره به پیشرفت ۹۰ درصدی مرمت گذر دوم، بیان کرد: مرمت گذر اول نیز در مرحله‌ی ۷۰ درصدی است و مرمت سایر گذرها تا ۵۰ درصد به پایان رسیده است.

وی با مطرح کردن سرکشی اخیر خود به روند بازسازی گذرهای بازار تاریخی اراک، ادامه داد: روند این بازسازی‌ها رضایت‌بخش نیست و در برخی قسمت‌ها، به مرمت دوباره نیاز است. کاهگل به کار رفته در برخی قسمت‌ها مد نظر ما نبوده است و طی دستور ابلاغ‌شده به ناظر این پروژه، پیمانکار موظف می‌شود برخی مرمت‌ها را دوباره انجام دهد و سرعت کار را نیز بالا ببرد.

مدیرعامل سازمان سازمان نوسازی و به‌سازی شهرداری اراک همچنین از برنامه‌های سال آینده این سازمان برای مرمت شش گذر دیگر بازار که به خیابان محسنی منتهی می‌شوند، خبر داد.